بسمه تعالی
کابل برق
حتماً تاکنون تعداد زیادی از کابل‌های برق با کاربردهای مختلف را دیده‌اید. اما ممکن است کاربرد دقیق هرکدام را ندانید و یا اینکه اساساً این کابل‌ها با چه معیارهایی دسته‌بندی می‌شوند؟ در این مطلب سعی شده است توضیحات کامل و آشنایی با انواع کابل برق و کاربردهای آن‌ها با زبانی ساده برای مخاطبان فراهم شود.
ما امروزه در عصر الکترونیک زندگی می‌کنیم. دورانی که تمامی صنایع و خدمات بر پایۀ صنعت مادر یعنی برق و الکترونیک بنا نهاده شده‌اند. فکر کنید اگر انرژی الکتریسیته کشف نشده بود، چه تصوری از دنیای امروز داشتید؟ جهانی تاریک و صنعتی پیش پا افتاده! آنچه امروز بشر را به این حد از مرزهای پیشرفت سوق داده است، بدون شک وجود انرژی برق و کابردهای بیشمار آن است.
الکتریسیته امروز پر‌مصرف‌ترین مدل انرژی در سرتاسر این سیاره است و به بیان ساده وظیفۀ انتقال آن را کابل‌های برق از نیروگاه‌های تولیدکننده به سراسر زمین بر عهده دارند. برق در تمامی زمینه‌ها نقش اصلی را بازی می‌کند؛ در دستگاه‌های پزشکی، کارخانه‌ها، کامپیوترها، حمل و نقل و ... بر این اساس کارخانه‌های تولید کابل برق هر روز سعی می‌کنند تا مدل‌های جدید را با کاربردهای گوناگون تولید کرده و به عرصۀ نمایش بگذراند.
در کل می‌توان گفت هزاران مدل کابل برق ساخته شده که هرکدام ویژگی و شرایط استفاده مخصوص به خود را دارند. انواع کابل‌های برق در طبقه‌بندی‌های گوناگونی قرار گرفته‌اند و فاکتورهای زیادی برای این دسته‌بندی‌ها وجود دارد. مانند:
- سطح ولتاژ
- عایق و روکش
- تعداد هادی‌های به‌کاررفته
- نوع حفاظت فیزیکی
- انواع هادی‌های استفاده‌شده
انواع کابل برق بر اساس عملکرد
بسته به نوع عملکرد، تمامی کابل‌های برق موجود را در 3 گروه اصلی می‌توان جای داد که در ادامه بیان می‌شود.
کابل‌های برق هوایی (خود نگهدار) : در مکان‌هایی که نیاز است کابل بر روی تیر برق معلق و آویزان باشد، از این مدل استفاده می‌شود که در آن یک رشته سیم از جنس فولاد گالوانیزه با روکش پلی‌اتیلن استفاده شده است.
کابل‌های برق زمینی: برای انتقال جریان الکترسیته از داخل زمین استفاده می‌شود که دارای هادی مسی یا آلومینیومی و روکش پلی‌اتیلن (PE)، اتیلن پروپیلن رابر (EPR) یا پلی‌اتیلن کراسلینک‌شده (XLPE) هستند که در شرایط خاص می‌توانند با غلافی از جنس فولاد، مس یا سرب پوشیده شوند.
کابل‌های برق ساختمانی: در دسترس‌ترین مدل کابل‌ها از این نوع هستند که دارای هادی مسی و روکش PVC می‌باشند.
انواع کابل از نظر سطح ولتاژ:
بر اساس میزان ولتاژ و فشار کابل‌های برق به دسته‌بندی‌های مختلفی تقسیم می‌شوند:
- کابل فشار قوی:
کابل‌های فشار قوی با هادی مسی و یا آلومینیومی و عایق XLPE یا EPR ساخته می‌شوند که تحمل ولتاژهای بالاتر از 33 کیلوولت را دارند. کابل‌های فوق فشار قوی می‌توانند میزان ولتاژی تا 1500 کیلوولت را تحمل کنند که علامت آن‌ها EHV است.
- کابل فشار متوسط
این مدل از نظر نوع ساختار داخلی نیز مانند کابل‌های فشار قوی هستند، با این تفاوت که میزان ولتاژ کمتری از 33 کیلوولت را تحمل می‌کنند و بیشتر در شهرها و صنایع به کار می‌روند.
- کابل فشار ضعیف
این دسته از کابل‌ها توانایی تحمل ولتاژ بین 600 تا 1000 ولت را دارند که عموماً کابل‌های مسی و آلومینیومی بوده و با عایق PVC روکش می‌شوند. بیشتر استفاده از این مدل در انتقال برق به الکتروموتورها می‌باشد که خود این مدل از کابل‌ها به گروه‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند:
- ضد آتش (در مکان‌هایی که اطفاء حریق با اهمیت است.)
- کابل‌های مقاوم در برابر شعله (در مکان‌هایی با احتمال آتش سوزی زیاد)
- کابل‌های با غلاف سربی
- کابل‌های مسلح (ایجاد حفاظت مکانیکی)
- کابل‌های بدون هالوژن
کابل‌های فشار ضعیف دارای سطوح ولتاژ ۳۰۰/۳۰۰، ۳۰۰/، ۴۵۰/۷۵۰ و ۶۰۰/۱۰۰۰ ولت می‌باشند.
کابل ساختمانی
همانطور که از اسم این مدل از کابل‌ها مشخص است وظیفۀ تقسیم انرژی الکتریکی در ساختمان‌ها را به عهده دارند که به مدل‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌شوند.
کابل انعطاف‌پذیر :(Flexible)هادی به‌کاررفته در این مدل از نوع قابل انعطاف است و عایق آن از نوع PVC می‌باشد که دمای کارکرد این کابل می‌تواند ۷۰ تا ۹۰ درجۀ سلسیوس باشد.
کابل مقاوم در برابر حرارت (Heat Resistant): مدل متفاوتی از کابل ساختمانی می‌باشد که هادی آن قابل انعطاف بوده و عایق آن از Silicone Rubber است. میزان تحمل دما در این نوع کابل تا 180 درجۀ سلسیوس است و برای بیشتر‌شدن مقاومت در برابر ضربات و صدمات مکانیکی از روکش مخصوص فیبر به‌هم تابیده‌شده استفاده می‌شود.
به چه مواردی باید هنگام خرید کابل برق توجه کرد؟
تمامی کابل‌های برق دارای میزان توان و سطح مشخصی برای انتقال جریان الکتریسیته هستند که در صورت رعایت نکردن آن باعث کاهش عمر کاربردی و یا شکست الکتریکی کابل می‌شود که در نتیجه ممکن است اتفاقات و حوادث ناخوش آیندی را رقم بزند. بهتر است برای انتخاب کابل برق مناسب موارد زیر را مد نظر قرار دهید.
- توجه به میزان حداکثری توان کابل.
- میزان افت ولتاژ که نباید از حد آن کمتر شود.
- انجام محاسبات برای سطح مقطع انتخاب‌شده از نظر توان افت.
- توجه به نوع هادی و عایق استفاده‌شده نسبت به محیط به‌کارگیری.