اگر تجربه‌ی کار فنی داشته باشید، حتما تاکنون چشمتان به علائم اختصاری روی سیم برق خورده است. این علائم توسط کارخانه روی سیم‌ها حک می‌شوند و کاربردی مانند علائم راهنمایی دارند. برای اینکه بتوانید انواع سیم و کابل را به‌کمک این علائم شناسایی کنید، باید به آشنایی نسبی درباره‌ی این علائم برسید. اگر پایتان را یک گام فراتر بگذارید و این علائم را به‌صورت مفهومی بشناسید، نقش آن‌ها برایتان صرفا محدود به راهنمای شناخت سیم‌ها و کابل‌ها نخواهد بود، بلکه خواهید توانست از این علائم به‌عنوان راهنمایی برای به انجام رساندن کل یک فرایند فنی مرتبط استفاده کنید.
مشاهده انواع محصولات سیم و کابل برق در فروشگاه زیتون کابل
![علائم اختصاری روی سیم برق]()
علائم اختصاری روی سیم و کابل چه کاربردی دارند؟
اول از همه، این نکته را در نظر داشته باشید که علائم اختصاری سیم و کابل در هر کشور می‌تواند متفاوت و منحصر به همان کشور باشد. پس علائم اختصاری روی سیم برق را نمی‌توان به‌عنوان زبانی مشترک در دنیای برق در نظر گرفت؛ با این حال، ذکر دو نکته حائز اهمیت است:
- اول اینکه علائم اختصاری سیم و کابل در بسیاری از موارد شبیه به یکدیگر هستند
- دوم اینکه تفاوت‌های جزئی و کلی علائم اختصاری روی سیم برق در نقاط مختلف دنیا، چیزی از اهمیتشان کم نمی‌کند. توجه کنید که سیم‌های برق ممکن است از نظر جنس، تعداد و ضخامت هر لایه و مواردی از این دست با یکدیگر متفاوت باشند.
![علائم اختصاری روی سیم و کابل]()
اجزای تشکیل دهنده سیم برق
لایه‌های هر سیم از بیرون به سمت داخل، شامل قسمت‌های زیر هستند:
- روکش نخستین
- پوشش میانی
- روکش جدا کننده
- آرمور- صرفا در کابل‌های برق آرمور دار دیده می‌شود
- حفاظ- کنترل کننده‌ی میدان الکتریکی در کابل
- عایق- به‌منظور ممانعت از نفوذ جریان برق به سایر لایه‌ها
- هادی برق
در هرکدام از انواع سیم‌ها، این لایه‌ها وضعیت متفاوتی دارند. این تفاوت وضعیت به‌میزانی است که برخی از لایه‌ها در بعضی از انواع سیم کلا وجود ندارند. وجود هر لایه در انواع سیم و البته جنس آن، تعیین کننده‌ی کاربرد و مصارف آن است. علائم اختصاری روی سیم برق، شما را از کاربرد و مصرف هر سیم آگاه می‌کنند. ضمن اینکه با یادگیری علائم اختصاری سیم و کابل، ایجاد مدار برایتان مانند حل یک پازل می‌شود.
چرا باید حتما حروف اختصاری روی کابل ها را پیش از استفاده بررسی کرد؟
حتی اگر کارِ چندانی با سیستم‌های برقی نداشته باشید، آشنایی با حروف اختصاری روی کابل ها می‌تواند برایتان مشکل گشا باشد. از این جهت که به هر حال در یک نقطه از زندگی سر‌و‌کارتان با سیم و کابل خواهد افتاد و اگر معنای علائم به کار رفته روی کابل‌ها را ندانید، ممکن است یک مدار را به‌طور کل نابود کنید. البته لازم نیست تک‌تک علائم اختصاری را حفظ کنید. برای شروع ابتدا باید مدار خود را بشناسید. سپس کافی است به حروف اختصاری روی کابل ها نگاه کنید و به معنای هر حرف توجه کنید. شما می‌توانید با توجه به حروفی که روی کابل نوشته شده‌اند، درباره‌ی دو پرسش مهم تصمیم‌گیری کنید:
- آیا کابلی که انتخاب کرده‌اید به مدار مد نظرتان می‌خورد؟
- برای ادامه‌ی کار روی مدار چه نکات ایمنی را باید در نظر بگیرید؟
پاسخ دادن به سؤال اول نسبتا ساده است؛ در حالی که، پاسخ سؤال دوم مهم و کلیدی است. اینکه بتوانید براساس کابلی که با آن سر‌و‌کار دارید، نکات ایمنی را رعایت کنید، امری ضروری است که به‌کمک شناخت علائم اختصاری روی سیم برق ممکن می‌شود.
![حروف اختصاری روی کابل]()
معرفی علائم اختصاری روی کابل و سیم
اجازه بدهید علامت های روی کابل با شما حرف بزنند. این‌گونه انجام فرایندهای فنی برایتان راحت‌تر و لذت‌بخش‌تر خواهد شد. در ادامه به معرفی علائم اختصاری روی سیم برق خواهیم پرداخت. یکی از کاربردی‌ترین استانداردهای موجود برای علامت های روی کابل، استاندارد VDE است. استانداردی که در ایران نیز محترم شمرده شده و کمپانی‌ها براساس آن محصولات خود را کدگذاری می‌کنند.
در برخی از کشورها علائم اختصاری روی سیم برق براساس استانداردهای دیگری تعریف می‌شوند. تفاوت استانداردهای علائم اختصاری روی سیم برق، صرفا محدود به تفاوت حروف نیست. براساس هر استاندارد، تعاریف و ویژگی‌های متفاوتی به کاربران سیستم‌های فنی ارائه می‌شود.
براساس این استاندارد، هر کابل با چهار حرف اختصاری شناخته می‌شود. این حروف از چپ به راست خوانده می‌شوند و به‌ترتیب بیانگر جنس هادی، جنس عایق، نوع غلاف و جنس روکش نهایی هستند. براساس استاندارد VDE، هر کدام از علامت های روی کابل بیانگر نکات زیر هستند:
- N: سیم با هادی مسی؛
- NA: سیم با هادی آلومینیومی؛
- Y: پی وی سی؛
- Yu: پی وی سی تاخیرانداز شعله؛
- Yv: پی وی سی تقویت‌شده؛
- ۲Y: پلی اتیلن؛
- b: زره؛
- Bd: تاب گروهی؛
- C: حفاظ بافت سیم مسی؛
- D: حفاظ مسی تابیده شده به‌صورت مارپیچ؛
- e: هادی مفتولی؛
- F: نوار ضدآب به‌صورت طولی؛
- f: افشان؛
- G: عایق از جنس لاستیک؛
- ۲G: لاستیک سیلیکون؛
- H: پلیمر بدون هالوژن، مانع از انتشار شعله؛
- ۳G: لاستیک ایلن پروپیلن؛
- OZ: کابل شماره‌دار بدون سیم ارت؛
- Q: بافت سیم فولادی؛
- re : مفتول گرد تک‌رشته؛
- SL: کابل کنترل افشان؛
- t: ضدموریانه؛
- X: پی وی سی شبکه‌ای؛
- ۲X: پلی اتیلن شبکه‌ای؛
- ۱۱X: پلی اورتان شبکه‌ای؛
- (Z): بافت فولادی با استقامت کششی زیاد؛
- (Zg): نخ پشم شیشه؛
- K: غلاف سرب؛
- KL: غلاف آلومینیومی؛
- L: روکش آلومینیومی نرم؛
- A: روکش الیاف گیاهی؛
- M: روکش سربی؛
- MZ: روکش آلیاژ سربی؛
- O: مقاوم در برابر روغن.
همان طور که می‌بینید، در حالی که بسیاری علائم اختصاری روی سیم برق می‌توانند بیانگر نکات ایمنی باشند، بسیاری نیز صرفا جنبه‌ی اطلاع رسانی دارند. طبیعتا اگر به‌صورت تخصصی با یک مدار سر‌و‌کار داشته باشید، آن گاه علائم گروه دوم نیز برایتان کاربرد پیدا می‌کنند.
حال تصور کنید که حروف NYKBA روی یک کابل حک شده‌اند. مفهوم این علائم را به شکل زیر هستند: هادی مس، جریان درون کابل را در دل خود جای داده است. یک عایق از جنس پی وی سی مانع از انحراف جریان از مسیر اصلی می‌شود. یک غلاف سربی جریان الکترومغناطیس کابل را مهار می‌کند. کابل ما دارای زره فولادی است و روکشی نهایی از جنس الیاف گیاهی دارد.
نحوه خواندن مشخصات کابل
خواندن مشخصات کابل در نگاه اول ممکن است کمی پیچیده به نظر برسد، اما با شناخت اصول و رعایت ترتیب درست، این کار بسیار ساده خواهد شد. اولین نکته این است که مشخصات روی کابل به‌طور استاندارد از داخلی‌ترین لایه تا بیرونی‌ترین قسمت درج می‌شوند.
برای شروع، بهتر است ابتدا به علائم روی کابل دقت کنید و سپس از چپ به راست به تحلیل آن‌ها بپردازید. این علائم معمولا شامل نوع هادی، جنس عایق، نوع غلاف و روکش نهایی هستند. برای مثال، اگر روی کابل عبارت "NYY" نوشته شده باشد:
- حرف N نشان‌دهنده هادی مسی است.
- حرف Y بیانگر عایق PVC است.
- حرف دوم Y نشان‌دهنده غلاف PVC است.
این ترتیب به شما کمک می‌کند تا ساختار داخلی و قابلیت‌های کابل را به‌درستی بشناسید. با تکرار و تمرین، درک این علائم برایتان به امری طبیعی تبدیل خواهد شد. پیشنهاد می‌شود که برای یادگیری بیشتر، نمونه‌های واقعی کابل را بررسی کنید و مشخصات حک‌شده روی آن‌ها را با جدول استاندارد مقایسه کنید.
توجه: دقت در خواندن مشخصات کابل نه تنها به انتخاب درست کمک می‌کند، بلکه احتمال بروز خطاهای فنی را نیز به حداقل می‌رساند.
سخن پایانی
کارهای فنی اصولا حالت عملی دارند؛ بنابراین، اینکه بنشینید یک گوشه و آنقدر از روی علائم اختصاری روی سیم برق بخوانید تا حفظشان کنید، دردی از دردهایتان دوا نخواهد کرد. اگر قصدتان برای یادگیری معنا و کاربرد علائم اختصاری روی سیم برق جدی است، در گام اول تصویر انواع مختلف سیم را از گوگل پیدا کنید. در گام دوم علائم اختصاری روی سیم برق هایی که تصاویرشان را ذخیره کرده‌اید شناسایی کرده و سعی کنید این علائم را به رمز‌گشایی کنید. بدین ترتیب تجربه‌ای عملی از یادگیری علائم اختصاری روی سیم برق کسب خواهید کرد و این درست چیزی است که لازمه‌ی یک کار فنی مرتبط با برق به‌شمار می‌رود.
سوالات متداول علائم اختصاری روی سیم برق
1- علامت m روی سیم برق نشانه چیست؟
علامت M روی سیم برق نشان دهنده این است که آن سیم در برابر رطوبت مقاوم است. همچنین می تواند نشان دهنده این باشد که جنس روکش سربی است.
2- نحوه خواندن مشخصات کابل برق چگونه است؟
تفاوتی ندارد کابل شما از چه نوعی باشد، در حالت کلی نحوه خواندن مشخصات کابل برق از داخلی ترین قسمت کابل باید شروع شود و به ترتیب از چپ به راست خوانده می شود.