حتماً تاکنون تعداد زیادی از کابلهای برق با کاربردهای مختلف را دیدهاید. اما ممکن است کاربرد دقیق هرکدام را ندانید و یا اینکه اساساً این کابلها با چه معیارهایی دستهبندی میشوند؟ در این مطلب سعی شده است توضیحات کامل و آشنایی با انواع کابل برق و کاربردهای آنها با زبانی ساده برای مخاطبان فراهم شود.
ما امروزه در عصر الکترونیک زندگی میکنیم. دورانی که تمامی صنایع و خدمات بر پایۀ صنعت مادر یعنی برق و الکترونیک بنا نهاده شدهاند. فکر کنید اگر انرژی الکتریسیته کشف نشده بود، چه تصوری از دنیای امروز داشتید؟ جهانی تاریک و صنعتی پیش پا افتاده! آنچه امروز بشر را به این حد از مرزهای پیشرفت سوق داده است، بدون شک وجود انرژی برق و کابردهای بیشمار آن است.
الکتریسیته امروز پرمصرفترین مدل انرژی در سرتاسر این سیاره است و به بیان ساده وظیفۀ انتقال آن را کابلهای برق از نیروگاههای تولیدکننده به سراسر زمین بر عهده دارند. برق در تمامی زمینهها نقش اصلی را بازی میکند؛ در دستگاههای پزشکی، کارخانهها، کامپیوترها، حمل و نقل و ... بر این اساس کارخانههای تولید کابل برق هر روز سعی میکنند تا مدلهای جدید را با کاربردهای گوناگون تولید کرده و به عرصۀ نمایش بگذراند.
در کل میتوان گفت هزاران مدل کابل برق ساخته شده که هرکدام ویژگی و شرایط استفاده مخصوص به خود را دارند. انواع کابلهای برق در طبقهبندیهای گوناگونی قرار گرفتهاند و فاکتورهای زیادی برای این دستهبندیها وجود دارد. مانند:
- سطح ولتاژ
- عایق و روکش
- تعداد هادیهای بهکاررفته
- نوع حفاظت فیزیکی
- انواع هادیهای استفادهشده
انواع کابل برق بر اساس عملکرد
بسته به نوع عملکرد، تمامی کابلهای برق موجود را در 3 گروه اصلی میتوان جای داد که در ادامه بیان میشود.
کابلهای برق هوایی (خود نگهدار) : در مکانهایی که نیاز است کابل بر روی تیر برق معلق و آویزان باشد، از این مدل استفاده میشود که در آن یک رشته سیم از جنس فولاد گالوانیزه با روکش پلیاتیلن استفاده شده است.
کابلهای برق زمینی: برای انتقال جریان الکترسیته از داخل زمین استفاده میشود که دارای هادی مسی یا آلومینیومی و روکش پلیاتیلن (PE)، اتیلن پروپیلن رابر (EPR) یا پلیاتیلن کراسلینکشده (XLPE) هستند که در شرایط خاص میتوانند با غلافی از جنس فولاد، مس یا سرب پوشیده شوند.
کابلهای برق ساختمانی: در دسترسترین مدل کابلها از این نوع هستند که دارای هادی مسی و روکش PVC میباشند.
انواع کابل از نظر سطح ولتاژ
بر اساس میزان ولتاژ و فشار کابلهای برق به دستهبندیهای مختلفی تقسیم میشوند:
کابلهای فشار قوی با هادی مسی و یا آلومینیومی و عایق XLPE یا EPR ساخته میشوند که تحمل ولتاژهای بالاتر از 33 کیلوولت را دارند. کابلهای فوق فشار قوی میتوانند میزان ولتاژی تا 1500 کیلوولت را تحمل کنند که علامت آنها EHV است.
این مدل از نظر نوع ساختار داخلی نیز مانند کابلهای فشار قوی هستند، با این تفاوت که میزان ولتاژ کمتری از 33 کیلوولت را تحمل میکنند و بیشتر در شهرها و صنایع به کار میروند.
این دسته از کابلها توانایی تحمل ولتاژ بین 600 تا 1000 ولت را دارند که عموماً کابلهای مسی و آلومینیومی بوده و با عایق PVC روکش میشوند. بیشتر استفاده از این مدل در انتقال برق به الکتروموتورها میباشد که خود این مدل از کابلها به گروههای مختلفی تقسیمبندی میشوند:
- کابل فشار قوی:
- کابل فشار متوسط
- کابل فشار ضعیف
- ضد آتش (در مکانهایی که اطفاء حریق با اهمیت است.)
- کابلهای مقاوم در برابر شعله (در مکانهایی با احتمال آتش سوزی زیاد)
- کابلهای با غلاف سربی
- کابلهای مسلح (ایجاد حفاظت مکانیکی)
- کابلهای بدون هالوژن
کابلهای فشار ضعیف دارای سطوح ولتاژ ۳۰۰/۳۰۰، ۳۰۰/، ۴۵۰/۷۵۰ و ۶۰۰/۱۰۰۰ ولت میباشند.
کابل ساختمانی
همانطور که از اسم این مدل از کابلها مشخص است وظیفۀ تقسیم انرژی الکتریکی در ساختمانها را به عهده دارند که به مدلهای مختلفی تقسیمبندی میشوند.
کابل انعطافپذیر :(Flexible)هادی بهکاررفته در این مدل از نوع قابل انعطاف است و عایق آن از نوع PVC میباشد که دمای کارکرد این کابل میتواند ۷۰ تا ۹۰ درجۀ سلسیوس باشد.
کابل مقاوم در برابر حرارت (Heat Resistant): مدل متفاوتی از کابل ساختمانی میباشد که هادی آن قابل انعطاف بوده و عایق آن از Silicone Rubber است. میزان تحمل دما در این نوع کابل تا 180 درجۀ سلسیوس است و برای بیشترشدن مقاومت در برابر ضربات و صدمات مکانیکی از روکش مخصوص فیبر بههم تابیدهشده استفاده میشود.
به چه مواردی باید هنگام خرید کابل برق توجه کرد؟
تمامی کابلهای برق دارای میزان توان و سطح مشخصی برای انتقال جریان الکتریسیته هستند که در صورت رعایت نکردن آن باعث کاهش عمر کاربردی و یا شکست الکتریکی کابل میشود که در نتیجه ممکن است اتفاقات و حوادث ناخوش آیندی را رقم بزند. بهتر است برای انتخاب کابل برق مناسب موارد زیر را مد نظر قرار دهید.
- توجه به میزان حداکثری توان کابل.
- میزان افت ولتاژ که نباید از حد آن کمتر شود.
- انجام محاسبات برای سطح مقطع انتخابشده از نظر توان افت.
- توجه به نوع هادی و عایق استفادهشده نسبت به محیط بهکارگیری.
کابل برق، جزو جداییناپذیر از زندگی روزمرهی ما است. تقریبا بدون استفاده از این لوازم جانبی، نمیتوانیم کارهای خود را پیش ببریم. اما چقدر در مورد نحوهی انتخاب صحیح کابل اطلاعات داریم؟ چقدربا انواع سایز کابل برق آشنا هستیم؟
این را باید دانست که کابلهای الکتریکی مورد استفاده برای تأمین انرژی چراغها و وسایل منزل، اندازههای مختلفی دارند. این سایزبندیها در درجهی اول، برای مطابقت دادن میزان جریانی که از داخل کابل میگذرد و میزان جریانی که مورد نیاز است، استفاده میشود.
انواع سایز کابل برق
تمامی کابلهای الکتریکی قادر هستند تا حد مشخصی شدت جریان برق را تحمل کنند و این یعنی بارِ روی آنها، با سایز و مشخصاتی که دارند، باید سازگار باشد. اینکه قرار است کابل برق در کجا مورد استفاده قرار بگیرد و چه کاربردی داشته باشد، میتواند در انتخاب ما نقشی اساسی داشته باشد.
برای مثال یک کابل نصب شده بر روی یک میخ در دیوار، نسبت به مکانی مانند 200 متر زیر زمین، بیشتر باعث اتلاف گرما خواهد شد. پس با توجه به مکان و کارکرد یک کابل، باید سایز مناسب را انتخاب کنیم. در ادامه نگاهی به سایزهای مختلف موجود برای کابل برق میاندازیم.
کابل برق NM-B
یکی از انواع کابلهایی که قادر است برای اتصال قطعات الکتریکی در منزل یا اداره مورد استفاده قرار بگیرد، کابل برق NM-B است. این کابل از حداقل دو سیم عایق جداگانه تشکیل شده که در یک غلاف انعطافپذیر و غیر فلزی (NM) کنار هم قرار گرفتهاند.
این غلاف معمولاً از PVC یا نایلون ساخته می شود. حرف «B» در کابل، نام عایق اطراف این دو سیم است و این معنا را میدهد که برای تحمل گرما تا 90 درجهی سانتیگراد درجه بندی شده است.
کابل 2*14
این نوع کابل که به صورت 2*14 نوشته میشود، به معنای کابلی است که دو رشته هادی دارد و سطح مقطع آن 14 است.
در مدارهایی که نیاز به 15 آمپر یا کمتر دارند، کابل 2*14 معمولاً هنگام نصب مواردی از قبیل کلید برق، پریز برق و لامپ های روشنایی استفاده میشود.
کابل 3*14
در مدارهایی که به 15 آمپر یا کمتر احتیاج دارند، کابل 3*14 بیشتر رایج است که در کلیدهای برق سه پل ، پنکههای سقفی و بسیاری موارد مشابه استفاده می شود. این کابل سه رشته هادی با سطح مقطع 14 دارد.
کابل 3*12 و 2*12
کابل 2*12 برای تجهیزات استاندارد که به 20 آمپر یا کمتر نیاز دارند، مانند کورهها ، بخاریها و تهویهی هوا، استفاده میشود.
همچنین برای ماشینهای ظرفشویی، فریزرها و ظروف آشپزخانه نیز کاربرد دارد. کابل 3*12 نیز در موارد مشابه کابل قبلی کاربرد دارد و تقریبا مانند کابل 12*2 است.
کابل 3*10 و 3*8
کابل 3*10 و 3*8برای قطعات الکتریکی که نیاز به 30 آمپر یا بیشتر دارند ایدهآل است. از کاربردهای این موارد میتوان به استفاده در خشککن برقی اشاره کرد.
سایز کابل برق برای مدارهای روشنایی
اندازهی سایز کابل برای مدارهای روشنایی داخلی معمولاً 1 یا 1.5 میلیمتر است، در اکثر موارد 1 میلیمتر هم پاسخگو است اما بستگی به تعداد چراغهای روشن موجود در مدار و طول کابل دارد.
اگر تعداد چراغهای روشن موجود در مدار کم و یا طول کابل زیاد باشد، برای کنترل افت ولتاژ، بهتر است از کابل 1.5 میلیمتر استفاده نمود.
استاندارد کلی کابلها برای مدارهای روشنایی، کابل 1.5 میلیمتری است که بسته به شرایط در برخی موارد از سایز 1 میلیمتری هم استفاده میشود.
سایز کابل برای پریز برق
در بیشتر موارد، از کابل دو قلو و ارت 2.5 میلیمتری برای پریز برق استفاده میشود. در واقع برای پریزها، لازم است از کابل با سایز بزرگتر استفاده شود، علت هم این است که باید بار بیشتری را حمل کند و به همین سبب، سایز کابل مناسب برای پریزهای یک منزل یا اداره، سایز 2.5 میلیمتری است.
البته این سایز در اکثر نقاط جهان معتبر است و میتوان گفت، استاندارد جهانی، به همین شکل است.
دیگر سایزهای کابل برق
سایزهای دیگر در کابل هم موجود هستند اما بیشتر در مکانها و کارهایی مورد استفاده قرار میگیرند که نیازمند برق بیشتری برای تامین انرژی هستند. اندازهی کابلهای مورد نظر، در سایزهای 4 میلیمتر، 6 میلیمتر، 10 میلیمتر و 16 میلیمتر وجود دارند.
همانطور که گفته شد، شرایط استفاده از کابلهای با قطر بیشتر، بستگی به وضعیت جریان برق موردنیاز دارد. وسایلی مانند اجاق گازهای بزرگ، شارژرهای اتومبیلهای برقی و غیره، همگی مقادیر بیشتری از جریان را جذب می کنند، به همین دلیل به طور کلی به یک کابل با قطر بیشتر نیاز دارند تا جریان مورد نیاز را تأمین کنند و از مصرف زیاد جریان برق جلوگیری کنند.
این موضوع بسیار مهم است، زیرا میتواند باعث داغ شدن کابل شود و امکان کابل برای شعلهور شدن را بالا ببرد.
همچنین استفادهی دیگری که از کابلهای سایز بزرگ میشود، زمانی است که مسافت زیاد باشد. توجه داشته باشید که استفاده از سایز نامناسب کابل، منجر به افت آمپر و در نهایت کم شدن توان الکتریکی در انتهای کابل میشود که هم خسارات زیادی به بار میآورد و هم زمان و منابع مالی را به هدر خواهد داد.
ذکر این نکته نیز الزامی است که همیشه از یک متخصص برای خرید کابل برق مشورت بخواهید و از آنجایی که برق میتواند بسیار خطرناک باشد، اگر مهارت ندارید، خودتان با آن کار نکنید.
مروری بر انواع سیم و کابل و کاربردهای آنها
سیم و کابل اجزای ضروری شبکههای کامپیوتری، سیستمهای ارتباطی و انتقال انرژی الکتریکی هستند که نقش مهمی در انتقال دادهها و ارتباطات دارند. با درک انواع مختلف سیم و کابل، کاربردهای آنها و اقدامات احتیاطی لازم هنگام خرید و استفاده از آنها، میتوانید اطمینان حاصل کنید که نیازهای ارتباطی و انتقال داده شما با بالاترین سطح کارایی و قابلیت اطمینان برآورده میشود. در این مطلب به انواع سیمها و کابلها، موارد استفاده از آنها و برخی نکات ضروری را که باید در هنگام خرید و استفاده از آنها در نظر بگیرید، خواهیم پرداخت.
انواع سیم و کابل
سیمها و کابلها را میتوان به دو دسته تخت و گرد تقسیم کرد. در سیمهای تخت، فرستنده و گیرنده از طریق سیمهای تک رشته با یکدیگر ارتباط برقرار میکنند، در حالی که در سیمهای گرد، چندین سیم تک رشته در یک بسته فشرده با هم قرار میگیرند و توسط یک غلاف محافظ، محافظت میشوند.
سیمهای مفتولی
این نوع سیم برای هدایت جریان برق عملکرد بسیار خوبی دارد و نسبت به سیم افشان مقداری مقاومتر میباشد. به این نوع سیم، کابل خشک نیز گفته میشود. در سیمهایی که در دل زمین به صورت دفنی قرار میگیرد، اهمیت انعطاف پذیری کمتر میشود. بنابراین اگر در محیطی بسته و بصورت ثابت میخواهید جریان الکتریسیته را انتقال دهید، به شما توصیه میکنیم که از سیمهای مفتولی استفاده نمائید.
کابلهای کواکسیال (Coaxial Cable)
کابل کواکسیال برای انتقال سیگنالهای رادیویی و تلویزیونی به کار میرود. آنها دارای هسته مرکزی، لایههای عایقی و روکش محافظ هستند. پوشش نارسانا و قرار گرفتن یک مغزی رسانا در مرکز این کابل سبب شده تا بتواند به خوبی سیگنالها را انتقال داده و فرایند مخابره به خوبی صورت گیرد. این کابل در زبان و ادبیات فارسی به نام کابل بافه هم محور شناخته میشود.
کابلهای فیبر نوری (Optical Fiber)
این کابلها از شیشههای بسیار نازک و شفاف تشکیل شدهاند که امکان انتقال سریع و پرسرعت اطلاعات را فراهم میکنند. به علت کیفیت بالا، برای ارتباطات اینترنتی و شبکههای بزرگ استفاده میشوند. مغزی انتقال دهنده این کابلها رسانای برق نبوده بلکه دادهها را از طریق سیگنالهای نوری جابجا و مخابره مینماید.
کابلهای شبکه (Network Cable)
این نوع کابلها برای اتصال دستگاهها به شبکهها و انتقال دادهها استفاده میشوند. دستهبندیهای مختلفی از جمله کابلهای Cat5e، Cat6 و Cat7 وجود دارد.
موارد استفاده از سیم و کابل
سیم و کابل برای انتقال داده، ارتباطات صوتی و تصویری و حتی برق استفاده میشود. در بسیاری از محیطهای کاری از کابلهای Cat5 و Cat6 برای ارتباطات شبکه استفاده میشود. به طور مثال، کابلهای HDMI و RCA برای اتصال دستگاههای صوتی و تصویری مانند بلندگوها و تلویزیونها استفاده میشود.
ساختار و اجزای سیم و کابل
سیم و کابلها از چندین قطعه و اجزا تشکیل شدهاند که هر یک نقش ویژهای در عملکرد آنها دارند:
هسته مرکزی (Core)
بخش مرکزی که انرژی یا اطلاعات از طریق آن انتقال مییابد. در کابلهای فیبر نوری، این هسته از شیشههای نوری تشکیل شده است و در کابلهای شبکه این هسته از جنس مس روکش دار است.
عایق (Insulation)
لایهای از مواد عایق که هسته مرکزی را از روکش محافظ جدا میکند. این عایقها برای جلوگیری از تداخلات الکترومغناطیسی و افت انرژی مورد استفاده قرار میگیرند.
روکش محافظ (Sheath)
لایهای از مواد محافظ که هسته مرکزی و عایق را در برابر آسیبهای مکانیکی و شرایط زیستمحیطی محافظت میکند. همچنین روکشها میتوانند در برابر اسیدها، مواد بازی، گرما و دما و شرایط خاص محیطی مقاومت داشته باشند. شاید برایتان جالب باشید که بدانید برخی کابلها که اطلاعات مهمی را انتقال میدهند با نوعی روکش پوشیده میشوند که شنود و ذخیره سازی اطلاعات در جریان امکان پذیر نباشد.
نکاتی برای خرید و استفاده از سیم و کابل
هنگام خرید و استفاده از سیم و کابل، باید به این نکات توجه کنید. ابتدا بررسی کنید که آیا سیم یا کابل مورد نظر شما با استانداردهای مربوطه سازگار است یا خیر. همچنین مطمئن شوید که سیم یا کابل برای کاربرد و محیط مورد نظر مناسب است. علاوه بر این، مطمئن شوید که مراحل نصب توصیهشده را دنبال کنید تا از هرگونه مشکل احتمالی جلوگیری کنید.
وقتی صحبت از هر پروژهای میشود که نیاز به سیمکشی برق دارد، کیفیت سیم مورد استفاده از اهمیت بالایی برخوردار است. استفاده از سیم باکیفیت نه تنها ایمنی و طول عمر پروژه را تضمین میکند، بلکه عملکرد کلی آن را نیز بهبود میبخشد. در این مقاله، مزایای استفاده از سیم با کیفیت بالا برای پروژه های شما را بررسی خواهیم کرد.
۱. ایمنی
ایمنی بدون شک حیاتیترین جنبه هر پروژه الکتریکی است. استفاده از سیم بی کیفیت خطر آتشسوزی برق و سایر خطرات را افزایش می دهد و اموال و افراد را در معرض خطر قرار میدهد. سیم با کیفیت بالا از موادی ساخته شده است که به طور خاص برای مقاومت در برابر گرما، جریان الکتریکی و عوامل محیطی طراحی شدهاند و سیستم الکتریکی ایمنتر و قابل اطمینانتر را تضمین میکنند.
۲. ماندگاری
یکی از مزایای کلیدی استفاده از سیم با کیفیت بالا دوام آن است. سیم باکیفیت بالا برای مقاومت در برابر سایش و پارگی طراحی شده است، به این معنی که عمر طولانیتری نسبت به جایگزینهای ارزانتر دارد. دوام سیم باکیفیت خطر شکستگی سیم را کاهش میدهد که میتواند منجر به اتصال کوتاه، نقص سیستم و سایر مسائلی شود که تعمیر آنها می تواند پرهزینه باشد.
۳. عملکرد بهبود یافته
سیم باکیفیت بالا از موادی ساخته شده است که برای به حداکثر رساندن رسانایی الکتریکی آن طراحی شده اند که در نهایت باعث بهبود عملکرد سیستم الکتریکی میشود. هنگامی که از سیم باکیفیت استفاده می کنید، می توانید مطمئن باشید که جریان بهآرامی و بهطور مداوم جریان مییابد و خطر افت ولتاژ و سایر مواردی که می تواند بر عملکرد پروژه تأثیر بگذارد را کاهش میدهد.
۴. بهره وری
استفاده از سیم باکیفیت بالا نیز باعث بهبود کارایی پروژه شما می شود. هنگامی که سیستم الکتریکی به طور موثر کار میکند، انرژی کمتری مصرف میکند که به مرور زمان به صرفه جویی در هزینهها تبدیل می شود. سیم با کیفیت بالا برای به حداقل رساندن تلفات انرژی و اطمینان از کارکرد سیستم الکتریکی با راندمان مطلوب طراحی شده است.
۵. سازگاری
سیم با کیفیت بالا نیز به گونهای طراحی شده است که با طیف وسیعی از قطعات و سیستمهای الکتریکی سازگار باشد. این بدان معنی است که میتوان از آن در انواع پروژههای مختلف، از تعمیرات برق در مقیاس کوچک گرفته تا پروژههای صنعتی بزرگ استفاده کرد. استفاده از سیم با کیفیت بالا تضمین میکند که پروژه شما با سایر اجزا و سیستمهای الکتریکی سازگار است و خطر مشکلات سازگاری و نقص عملکرد را کاهش میدهد.
۶. نصب آسان
سیم با کیفیت بالا نیز به راحتی نصب میشود و آن را به گزینهای ایدهآل برای پروژهها و تعمیرات برق تبدیل میکند. بر خلاف سیم با کیفیت پایین، سیم با کیفیت بالا به گونهای طراحی شده است که انعطافپذیر باشد و کار با آن آسان باشد، که نصب آن را در فضاهای باریک و اطراف گوشهها آسان میکند. این سهولت نصب، خطر آسیب به سیم و سایر اجزا را کاهش میدهد و سیستم الکتریکی ایمنتر و مطمئنتر را تضمین میکند.
۷. صرفه جویی در هزینه
در حالیکه سیم با کیفیت بالا ممکن است گرانتر از جایگزینهای با کیفیت پایین باشد، در واقع میتواند در دراز مدت در هزینه شما صرفه جویی کند. استفاده از سیم باکیفیت، خطر خرابی، خرابی و سایر مسائلی را که ممکن است تعمیر آنها پرهزینه باشد، کاهش میدهد. همچنین کارایی سیستم الکتریکی را بهبود میبخشد، مصرف انرژی را کاهش میدهد و به مرور زمان در قبضهای انرژی صرفهجویی میکند.
نتیجهگیری
استفاده از سیم با کیفیت بالا برای هر پروژه ای که نیاز به سیم کشی برق دارد ضروری است. سیم با کیفیت بالا ایمنتر، بادوامتر و کارآمدتر از جایگزینهای کم کیفیت است و از یک سیستم الکتریکی مطمئن و طولانی مدت اطمینان میدهد. در حالیکه سیم باکیفیت ممکن است گرانتر باشد، در نهایت با کاهش خطر خرابی و بهبود کارایی سیستم الکتریکی شما در دراز مدت باعث صرفهجویی در هزینه شما میشود. هنگامیکه روی پروژه برق بعدی خود کار میکنید، همیشه سیم با کیفیت بالا را انتخاب کنید تا از ایمنی، قابلیت اطمینان و عملکرد سیستم خود اطمینان حاصل کنید.