کابل خودنگهدار متشکل از سه هادی است که توسط یک پوشش به یکدیگر متصل می‌شوند. دو هادی از مقاومت بالایی برخوردار هستند و برای حمل بار الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. هادی دیگر نیز یک سیم خنثی است که دارای استحکام کمتری بوده و برای متعادل ساختن بار الکتریکی استفاده می‌شود.
تاریخچه کابل خودنگهدار
کشور فرانسه برای اولین بار در سال 1955 از این مدل کابل ها برای شبکه های برق فشار ضعیف استفاده کرد و آن را جایگزین کابل هایی کرد که به وسیله هادی سیمی در شبکه ها استفاده می شد.این کابل های نو ظهور به دلیل کارائی بسیار مناسب و قیمت بسیار ارزان به سرعت و به طرز چشم گیری در تمامی دنیا مورد استقبال قرار گرفتند.
انواع سیم و کابل برق با کیفیت را در سایت زیتون کابل مشاهده کنید
استانداردهای کابل ABC
استانداردهای کابل‌های خودنگهدار معمولا بر اساس نوع و کاربردهای خاصی که برای آنها طراحی شده‌اند، مشخص می‌شوند. در صنعت برق و ارتباطات، استانداردهای مختلفی برای کابل‌های خودنگهدار وجود دارد که شامل IEC، ASTM، BS، و AS/NZS است. این استانداردها به طور کلی شامل مشخصات فنی مانند جریان نامی، ولتاژ، عایق، مقاومت در برابر آب و خصوصیات مکانیکی و حرارتی دیگر است که برای حصول اطمینان از عملکرد مناسب و ایمنی کابل‌ها موردنیاز هستند.
نحوه کابل کشی کابل خودنگهدار
برای کابل کشی با استفاده از کابل خودنگهدار در اولین مرحله، تیرهای برق سیمانی باید در محل مناسب قرار گیرند. پس از اندازه‌گیری مقدار کابل موردنیاز و بررسی نیاز منطقه برای کارگذاری کابل سه فاز یا تک فاز، کابل خودنگهدار از طریق کلمپ انشعاب برق، از سر تیر برق به کابل دیگر متصل می‌شود. در انتهای هر خط نیز کلمپ انتهایی مسدود خواهد شد.
ویژگی های کابل خودنگهدار
کابل‌های خود نگهدار دارای هادی آلومینیومی و عایق پلی اتیلن شبکه ای یا کراس لینک هستند و برای نصب این کابل ها روی پایه ها باید از سیم نگهدارنده استفاده شود که نوع این سیم برای کابل‌های فشار قوی از فولاد و برای فشار ضعیف از آلیاژ آلومینیوم است. در کابل خود نگهدار فشار ضعیف از سیم نگهدارنده بعنوان سیم نول نیز استفاده می گردد.
در کابل های خود نگهدار در واقع شش رشته هادی فاز که از جنس آلومینیوم سخت هستند به صورت فشرده به یکدیگر تابیده شده اند که چنین ویژگی مطابق با استانداردهای بین المللی است. در کل می توان گفت این کابل ها برای تامین و توزیع جریان برق در خطوط هوایی با ویژگی کارایی بالا و هزینه کم استفاده می گردد
کاربرد کابل خود نگهدار
کاربرد اصلی کابل‌های خودنگهدار تأمین برق در خطوط هوایی است تا از بروز حادثه پیشگیری کنند. از دیگر مشخصات کابل خودنگهدار می‌توان به هزینه پایین نصب این نوع کابل‌ها نسبت به کابل‌های لخت اشاره کرد. در عین حال نسبت به کابل‌های مسی لخت، کارآیی بیشتری نیز دارد. این کابل‌ها دارای یک روکش یا عایق هستند که از جنس پلی‌اتیلن و یا کراس لینک شده XLPE و به رنگ مشکی است. برای رشته‌های مسنجر هم از عایق پلی اتیلن با چگالی بالای HDPE استفاده می‌شود.
انواع کابل خودنگهدار
این نوع از کابل‌ها از نظر تعداد رشته‌ها به دو نوع 5 رشته‌ای و 6 رشته‌ای تقسیم می‌شوند. مشخصات هر یک از این نوع کابل‌ها عبارت است از:
کابل‌های 5 رشته‌ای
در کابل‌های خودنگهدار 5 رشته‌ای از هادی‌های آلومینیومی استفاده می‌شود. تولید این نوع از کابل‌ها براساس استانداردهای بین‌المللی ASTM B231 است. برای هادل نول و مسنجر هم از آلیاژ آلومینیوم استفاده می‌شود.
کابل 6 رشته‌ای
مشخصات کابل خودنگهدار شش رشته‌ای به این صورت است که از جنس آلومینیوم سخت و مطابق با استاندارد بین المللی ASTM B231 تولید می‌شوند. البته تفاوتشان با نوع 5 رشته‌ای در آلیاژ مسنجر است که از نوع 7 رشته‌ای با آلیاژ فولاد گالوانیزه پرکن ساخته شده‌اند.
![کابل خودنگهدار]()
چرا از کابل‌های خودنگهداراستفاده می‌شود؟
این نوع از کابل‌ها برای خطوط بدون سیم زمینی مناسب هستند. همچنین از آنها برای مناطقی که ممکن است با صاعقه روبرو شوند، کاربرد دارند. اگر نتوانید سیم فاز یا سیم زمین را تعویض کنید و یا از نظر اقتصادی برایتان هزینه زیادی را در بر داشته باشد، کابل خودنگهدار بهترین گزینه است.
در شهرهای بزرگ که بافت شهری فرسوده در آنها زیاد است و یا قسمتی از شهر خیابان‌های کم عرض و غیراستاندارد دارد، بهترین راه برای جلوگیری از بروز خطرات ناشی از برق گرفتگی یا آتش‌سوزی کابل‌های برق شهری، استفاده از کابل‌های خودنگهدار است.
همچنین در صورت نبود تجهیزات و تردد ماشین‌آلات در مناطق کوهستانی و دور از دسترس از کابل‌های خودنگهدار استفاده می‌شود.
مزایا و معایب کابل های خود نگهدار
هر نوع کابلی که بخواهید استفاده کنید، معایب و مزیت‌های خاص خود را دارد. این نوع کابل‌ها هم بدون نقص و عیب نیستند. در هر حال کابل خودنگهدار مزیت‌های بی‌شماری را هم به همراه دارند. در ابتدا لازم است با معایب و سپس با مزیت‌های کابل خودنگهدار آشنایی پیدا کنید.
![مزایا و معایب کابل های خود نگهدار]()
معایب کابل‌های خودنگهدار
قیمت بالای مس باعث شده است تا برخی از افراد سودجو با قطع کابل‌های مسی اقدام به سرقت و فروش آنها کنند. این در حالیست که خطرات ناشی از قطع کابل را نیز به جان می‌خرند. تلفات ناشی از سرقت کابل‌های مسی گاهی به 4 درصد نیز می‌رسد. البته این مشکل فقط برای کابل‌های هوایی و زمینی نیست و در مورد کابل‌های خودنگهدار هم چنین مشکلی وجود دارد. در واقع استفاده از این نوع کابل مانع از سرقت نشده است.
از دیگر معایب کابل خود نگهدار افزایش تلفات فنی و به هدر رفتن انرژی الکتریکی است. یکی دیگر از معایب این نوع از کابل‌ها نداشتن روکش‌های مقاوم است. در واقع روکش‌های این نوع کابل‌ها بعد از چند سال در مقابل نور آفتاب نرم می‌شوند و یا در مناطق کوهستانی به دلیل سرمای زیاد، ترک برمی‌دارند. بارش باران هم مزید بر علت می‌شود و در صورت صدمه دیدن روکش، خاموشی پی در پی جریان برق شهری را به دنبال دارد. مگر اینکه برای تولید این کابل‌ها از مواد اولیه مرغوب استفاده شود که تا سال‌ها پایدار و مقاوم بمانند.
اتصال شبکه و سیم مسی به کابل خودنگهدار و آلومینیوم هم یکی دیگر از معایب این نوع از کابل‌هاست. قرار گرفتن دو آلیاژ مس و آلومینیوم باعث خوردگی آنها می‌شود و قطعی برق و آرک زدن را در پی دارد. در هر صورت استفاده از این کابل‌های روکشدار نسبت به کابل‌های لخت هادی، تا حد زیادی از بروز خطرات و حوادث پیشگیری می‌کند. در ادامه مزیت‌های این نوع از کابل‌ها را هم بررسی می‌کنیم.
![مزیت‌های کابل‌های خودنگهدار]()
مزایای کابل‌های خودنگهدار
مزایا و معایب کابل های خودنگهدار ارتباط کمی نیز با هم دارند. اگرچه سرقت در سیم‌های مسی هوا و خودنگهدار نیز وجود دارد. اما در مورد کابل‌های هوایی و سیم‌های مسی، حدود 8 تیر هوایی در نظر گرفته می‌شود که با سیم مسی و بدون خارج شدن از محدوده مجاز ولتاژ برقرار می‌شد. همین امر باعث می‌شد تا سارقان به راحتی مقدار زیادی از کابل‌های مسی را قطع کنند.
این در حالیست که در نصب کابل‌های خودنگهدار بیش از 4 یا 5 تیر در نظر گرفته نمی‌شود. زیرا باعث بروز تلفات و افت ولتاژ انتهای خط می‌شود. با این حساب تلفات ناشی از سرقت کابل خودنگهدار هم تا حدودی کمتر و خسارت ناشی از آن کاهش می‌یابد.
به طور کلی مزیت‌های استفاده از این نوع کابل‌ها عبارت است از:
- به دلیل داشتن روکش و عایق در صورت بارش باران و یا برخورد اشیا هادی به کابل‌های خودنگهدار، بروز حادثه به صفر می‌رسد (در صورت سالم بودن روکش کابل‌ها).
- در انتقال انرژی الکتریسیته تا حد زیادی صرفه‌جویی می‌شود.
- هزینه شاخه‌زنی در مناطق مشجر به حداقل می‌رسد.
- در صورت برخورد کابل با تجهیزات و یا درختان هیچ تلفاتی را در پی ندارد.
- مرگ حیوانات، تخریب محیط زیست و در معرض خطر قرار گرفتن جان انسان‌ها، از معایب کابل‌های بدون روکش است. اما کابل خودنگهدار این معایب را به حداقل رسانده است.
- خطر آتش‌سوزی جنگل‌ها با وجود استفاده از این نوع کابل‌ها از بین رفته است.
- به دلیل کاهش فاصله حریم این نوع از کابل‌ها، تکنیسین‌ها می‌توانند به شکل بهتری طراحی خطوط را انجام دهند و آزادی عمل بیشتری دارند. این مورد برای مکان‌های شهری با معابر باریک مزیت بهتری محسوب می‌شود. به طوری که می‌توان آن را به شکل مخفی از روی دیوارها نیز عبور داد. در این صورت از به‌هم ریختگی معابر و خیابان‌ها جلوگیری می‌کند و در مقایسه با کابل‌های هوایی زیبایی شهر را از بین نمی‌برد.
- نوع کابل‌های خودنگهدار ضعیف را می‌توان بر روی پایه‌های موجود خطوط ۲۰ كیلو ولت نیز نصب کرد.
- این نوع از کابل‌ها را می‌توان بر روی یك پایه مشترك با حفظ حریم ۵/۰ متر نیز نصب کرد.
- در صورت شکستگی یا صدمه دیدن کابل‌ها به راحتی می‌توان آنها را ترمیم کرد که در مقایسه با خطوط هوایی یک امتیاز ناب محسوب می‌شود. در عین حال باعث ارائه مستمر سرویس به مشترکین و مانع از قطعی برق هم می‌شود.
- استفاده غیر مجاز از برق در کابل‌های هوایی بدون روکش امری معمول است که در کابل‌های خودنگهدار این مورد کاهش یافته است.
- این کابل‌ها خسارت ناشی از خاموشی‌های مداوم را نسبت به کابل‌های هوایی تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
- احتمال اضافه ولتاژهای ناشی از رعد و برق نیز تا حد زیادی کاهش می‌یابد و در عین حال، افزایش ظرفیت خط و نصب مدار جدید بر روی پایه‌ها را نیز به همراه دارد. به دلیل سبک بودن نصب این نوع از کابل‌ها آسان است.