تابلو برق جعبه‌ای از جنس فلزی یا غیر فلزی را گویند که دو بخش داخلی و خارجی در آن وجود دارد. کاربرد تابلو برق در نصب کردن وسایل الکتریکی و ارتباط آن‌ها از طریق هادی‌های الکتریکی است.
تابلوهای برق از لحاظ نوع دسترسی به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند؛ برخی تابلوهای برق دارای دسترسی از جلو هستند، برخی دیگر سلولی و یک نوع دیگر هم تابلوهای برق با محفظه‌ی بسته هستند. این نوع خود به سه دسته‌ی اصلی و نیمه اصلی و فرعی تقسیم می‌شود. تابلوهای دسته‌ی اصلی در پست برق هستند.
تابلوهای نیمه اصلی و فرعی از دسته اول یعنی تابلوهای اصلی تغذیه می‌شوند؛ در مورد تابلوهای فرعی همچنین باید گفت که در موتورخانه و روشنایی‌ها و برای توزیع و کنترل سیستم‌های برق به کار می‌روند.
تابلو برق‌ها به طور کلی در مکان‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند و هم در واحدهای صنعتی و هم در واحدهای مسکونی کاربرد دارند.
برای گرفتن اطلاعات بیشتر در مورد تابلو برق بر روی لینک کلیک کنید.
![انتخاب لوازم مناسب برای تابلو برقمان]()
چه تجهیزات پایه‌ای برای تابلو برق نیاز است؟
برای ساخت تابلو برق، عناصر و قطعات چندی لازم هستند که عبارتند از: کانال یا داکت، سینی تجهیزات، ریل، فریم تابلو، ترمینال‌های ورودی و خروجی، کلید محافظت اصلی و فرعی و غیره. در ادامه هر یک از این ملزومات را توضیح می‌دهیم.
فریم تابلو
فریم تابلو بخشی از تابلو برق است که تمامی وسایل و تجهیزات در آن قرار می‌گیرد و کار محافظت از تجهیزات تابلو برق را انجام می‌دهد. فریم تابلو می‌تواند از تجهیزات در برابر گرد و خاک و آب محافظت کند که البته میزان محافظت کنندگی، بستگی به IP آن دارد.
رنگ تابلو
رنگ فریم تابلو برق نوع خاصی است؛ برای رنگ زدن فریم ابتدا قطعات فریم اسیدشویی می‌شود و سپس رنگ پودری الکترو استاتیک روی آن‌ها اسپری می‌گردد.
کل سطح قطعات را باید با این رنگ پوشش داد و سپس برای پخت رنگ قطعات را داخل کوره قرار داد. توجه کنید که دست نباید به قطعات رنگ شده بخورد. با توجه به ضخامت رنگ، پخت آن در داخل کوره اندک زمانی طول می‌کشد.
تابلو برق‌ها معمولاً به رنگ سفید شیری یا کرم هستند و هر کدام کد رنگ مخصوص به خود را دارد. بعد از اتمام پروسه‌ی رنگ کردن، باید روی آن تست رنگ انجام شود و کیفیت آن تایید گردد.
سینی تجهیزات
سینی تجهیزات برای داخل فریم تابلوی برق است و جنس آن معمولاً ورق گالوانیزه است. ابعاد سینی تجهیزات بستگی به کانال بندی، ریل بندی و تعداد عناصر الکتریکی به کار رفته در تابلو دارد.
عموماً ابعاد سینی تجهیزات بزرگ‌تر گرفته می‌شود تا در صورتی که بعداً لازم شد یا خواستیم عنصر یا المانی دیگر اضافه کنیم، مشکل کمبود جا پیدا نکنیم.
البته شایان ذکر است که تمام تجهیزات تابلوی برق روی سینی نصب نمی‌شود. تجهیزاتی که نمایشگر دارند و چراغ سیگنال‌ها و شستی‌ها در واقع روی فریم قرار می‌گیرند.
از این رو در زمان طراحی باید بدانیم چه تجهیزاتی روی فریم نصب می‌شوند و بسته به ابعاد آن تجهیزات، محل قرار گیری‌شان را روی فریم برش بزنیم. این کار قبل از رنگ زدن فریم انجام می‌شود.
کانال یا داکت
در تابلو برق صنعتی، برای پوشاندن سیم‌ها از کانال استفاده می‌شود. کانال هم باعث می‌شود آرایش سیم‌ها و کابل‌ها مناسب باشد هم از آسیب پذیری آن‌ها جلوگیری می‌کند.
در بدنه‌ی کانال شیارهایی تعبیه می‌شود که سیم‌ها و کابل‌ها از آن خارج و به تجهیزات الکتریکی مدار وصل می‌شوند. روی آن‌ها نیز درپوشی گذاشته می‌شود تا سیم‌های داخلشان پوشانده شده و محفوظ بمانند. کانال‌ها به صورت شاخه‌های 2 متری وجود دارند و با فرزهای ثابت یا اره آن‌ها را برش می‌دهند.
رنگ کانال‌ها مختلف است و به وسیله‌ی این اختلاف رنگ می‌توان سیم‌های DC و AC را از هم جدا کرد. این کار باعث می‌شود نویز ایجاد نشود.
ریل
برای سوار کردن تجهیزات صنعتی روی سینی تابلو برق از ریل استفاده می‌شود. بیشتر تجهیزات مورد استفاده در تابلو برق‌ها را می‌توان روی ریل سوار کرد.
جهیزات با فاصله‌ی 3.5 سانتیمتر از هم قرار داده می‌شوند و قفل‌هایی روی ریل برای آن‌ها تعبیه می‌شود. وقتی تجهیزات روی ریل قرار گرفتند، قفل می‌شوند و تا قفل باز نشود، نمی‌توان تجهیزات را از آن جدا کرد.
ریل‌ها به صورت شاخه‌های یک و دو متری یافت می‌شوند و با دستگاه ریل‌بر یا مینی‌سنگ فرز آن‌ها را برش می‌زنند.
![انتخاب لوازم مناسب برای تابلو برقمان]()
ترمینال‌های ورودی و خروجی
در تابلو برق برای ورود و خروج برق در ولتاژهای مختلف و پالس‌های الکتریکی از ترمینال‌ها استفاده می‌شود. در تابلوی برق سه فاز، از پنج ترمینال برای برق ورودی استفاده می‌شود که سه ترمینال برای سه فاز در نظر گرفته می‌شود، یک ترمینال برای نول و ترمینال آخر برای ارت.
رنگ ترمینال نول عموماً آبی بوده و ترمینال ارت که به بدنه متصل می‌شود، دو رنگ (سبز و زرد) انتخاب می‌شود.
ترمینال‌های خروجی نیز در دو شکل خروج فرمان و خروج قدرت به چشم می‌خورند. در شکل خروج قدرت، سیم‌ها یا کابل‌ها به الکتروموتور می‌روند.
در شکل خروج فرمان، سیم‌ها برای کنترل از راه دور یا برای مواردی مثل PLC که کنترل از قسمتی دیگر لازم است، به سمت یک تابلوی دیگر یا قسمتی دیگر خارج می‌شوند.
ترمینال مناسب بر اساس سطح مقطع سیم یا کابل با احتساب یک شماره بالاتر برای ترمینال‌ها، انتخاب می‌شوند.
شینه‌های
از شینه در تابلو برق‌هایی استفاده می‌شود که تعداد فیوزهایشان زیاد است؛ مثالی از این نوع تابلو برق‌ها، تابلو برق‌های روشنایی و ساختمانی هستند. محل شینه بعد از کلید اصلی است.
خروجی کلید اصلی به شینه متصل می‌شود و سایر تجهیزات الکتریکی حفاظتی از شینه تغذیه می‌شوند. شینه‌ها در چهار ردیف قرار می‌گیرند که سه ردیف آن برای سه فاز و یک ردیف برای نول در نظر گرفته می‌شود. شینه‌ی ارت جدا و متصل به سینی است تا اگر سینی اتصالی کرد، از طریق شینه‌ی ارت بتواند تخلیه شود.
کلیدهای محافظتی اصلی
کارکرد کلید محافظتی اصلی تغذیه‌ی تجهیزات الکتریکی تابلو برق است. مقدار کلید اصلی بر اساس مقدار آمپری تعیین می‌شود که قرار است تابلو از شبکه بکشد. اگر این مقدار بیشتر از مقدار تعیین شده شود، جریان کشی کلید محفاظتی اصلی قطع می‌شود.
کلید محافظتی اصلی انواع مختلفی دارد؛ کلید مینیاتوری MCB، کلید محافظ جان RCD یا کلید اتوماتیک MCCB. بسته به اینکه چه کارکردی از مدار انتظار داشته باشیم، کلید مورد نظر را انتخاب می‌کنیم.
به عنوان مثال، از کلید مینیاتوری نمی‌توان در جریان‌های بالا استفاده کرد و باید کلید اتوماتیک را به کار برد. در تابلوهای ساختمانی و روشنایی نیز از کلیدهای محافظ جان استفاده می‌شود.
کلیدهای محافظتی فرعی
از کلیدهای محافظتی فرعی بعد از کلید اصلی استفاده می‌شود. خروجی کلید اصلی به شینه‌ها وصل می‌شوند و خود شینه‌ها برای تغذیه به کلید محفاظتی فرعی فرستاده می‌شوند.
از کلیدهای محافظت فرعی برای تغذیه‌ی بخش‌های کوچک مدار استفاده می‌کنیم تا اگر خطایی رخ داد یا اتصال کوتاه اتفاق افتاد، این کلید قطع شود و از قطع شدن کلید اصلی جلوگیری گردد. در غیر این صورت ممکن است کلید اصلی قطع نشده و مدار با آسیب‌های جدی روبه‌رو شود.
![انتخاب لوازم مناسب برای تابلو برقمان]()
لوازم حفاظتی در تابلوهای برق و محاسبات مربوط به انتخاب آن‌ها
برای حفاظت و طول عمر مصرف‌کننده‌ها و نیز برای پیشگیری از برق گرفتگی و آتش سوزی، لازم است محاسبات در پروژه‌های برق صنعتی و قدرت به نحو صحیحی انجام شوند و لوازم حفاظتی به خوبی و درستی انتخاب شوند.
به عنوان مثال، در نظر بگیرید که مصرف کننده‌ای داریم که جریان نامی‌اش 10 آمپر است و برای حفاظت از آن، فیوزی داریم که جریان مجاز آن 50 آمپر در نظر گرفته شده باشد.
اگر مصرف کننده 40 آمپر جریان بکشد، باعث گرم شدن سیم‌های حامل جریان می‌شود. از طرفی برای اینکه فیوز بتواند مدار را قطع کند، جریان اضافه باید به 50 آمپر برسد؛ نتیجه اینکه سیم‌ها ذوب شده و آتش سوزی و سوختن وسیله‌ی برقی اتفاق خواهد افتاد.
اگر محاسبات جریان فیوز به درستی انجام شده بود، مصرف کننده صدمه‌ای در این ماجرا نمی‌دید.
با توجه به آنچه گفته شد و مثالی که آوردیم، ممکن است این تصور پیش بیاید که هنگام ساخت تابلو برق‌ها یا در دیگر پروژه‌ها باید فیوزی که برای هر مصرف کننده قرار داده می‌شود عین جریان نامی مصرف کننده را داشته باشد.
اما در عمل این اتفاق نمی‌افتد چرا که لازم است بدانیم، جریان وسایل الکتریکی علی الخصوص الکتروموتورها ثابت نبوده و در شرایط مختلف الکتریکی و مکانیکی دستخوش تغییر می‌شود.
در واقع نوع مصرف الکتروموتورها نقش بسیاری مهمی در انتخاب و محاسبات لوازم حفاظتی دارد. طراحان باید در هنگام محاسبه‌ی لوازم مختلف شرایط مختلف موجود را مد نظر قرار دهند تا کمترین مشکل برای مصرف کننده پیش بیاید.